اگر کودک شما دچار هراس های شبانه می‌شود، طبیعی است که بخواهید فوراً وارد عمل شوید و مشکل را حل کنید. هیچ چیز ناراحت کننده تر از این نیست که ببینید فرزند شما ترسیده است.
هراس های شبانه یا (night terrors) با کابوس کاملا متفاوت هستند. آنها می‌توانند باعث اضطراب کودکان شوند، آنها را از خوابیدن بترسانند و برنامه منظم خواب را به هم بزنند. به‌ویژه اگر به طور مرتب اتفاق بیفتند. پس چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا با این گونه خواب ها کنار بیاید و خواب آرام و بدون وقفه‌ای را که او و شما سزاوار آن هستید، بازگردانید؟ نگران نباشید، زیرا ما در ادامه این مقاله به چگونگی بر طرف کردن این مشکل خواهیم پرداخت.
هراس شبانه چیست؟
هراس های شبانه یا هما night terrorsنوعی اختلال خواب هستند که در مرحله ۱ تا ۳ خواب، معمولاً در نیمه اول شب اتفاق می‌افتند. این گونه خواب ها معمولاً در دو تا سه ساعت اول خواب رخ می‌دهند و کودک کاملاً بیدار یا آگاه از محیط اطراف خود نیست.
هراس های شبانه با چند علامت مشخص می‌شوند :
- احساس ناگهانی ترس بسیار شدید هنگام خواب
- فریاد زدن یا جیغ کشیدن از وحشت
- تعریق
- تنفس و ضربان قلب سریع
- گیجی
- نشستن ناگهانی در تخت
- دست و پا زدن که ممکن است باعث آسیب به خود یا دیگران شود
- بیرون آمدن از تخت و دویدن به اطراف
کودکی که دچار هراس شبانه می‌شود ممکن است بیدار به نظر برسد، اما در واقع هنوز در خواب عمیق است. این می‌تواند برای والدین ناراحت‌کننده باشد، زیرا معمولاً نمی‌توانند کودک را آرام کنند.
تفاوت کابوس و هراس های شبانه چیست؟
این طبیعی است که افراد در هر سنی گاهی اوقات کابوس ببینند، یعنی رویایی که ممکن است شما را بترساند و هنگام بیدار شدن باعث ناراحتی شما شود. اما وحشت‌های شبانه اختلال بسیار جدی‌تری در خواب کودک ایجاد می‌کنند.
کابوس‌ها در مرحله REM خواب اتفاق می‌افتند، معمولاً در نیمه دوم شب. کودکی که کابوس می‌بیند معمولاً بیدار می‌شود، رویا را به یاد می‌آورد و به دنبال آرامش می‌گردد. اما در مورد وحشت‌های شبانه، کودک معمولاً صبح روز بعد هیچ خاطره‌ای از اتفاق ندارد.
اما حتی اگر کودک روز بعد هیچ خاطره‌ای از هراس شبانه نداشته باشد، والدین باید بدانند که این اتفاق می‌تواند الگوهای خواب او را مختل کند و در همان لحظه باعث ترس شدید او شود.
چه عواملی باعث هراس های شبانه در کودکان می‌شود؟
هراس های شبانه بی‌دلیل اتفاق نمی‌افتند. چندین دلیل وجود دارد که ممکن است باعث این اختلال خواب در کودک شما شود. هراس های شبانه اغلب ناشی از یک سیستم عصبی بیش‌ازحد تحریک‌شده هستند. در اینجا برخی از موقعیت‌هایی که ممکن است باعث این اتفاق شوند و به طور کلی باعث اختلالات خواب در کودکان می‌شوند، آورده شده است:
- خستگی بیش از حد یا برنامه‌های خواب نامنظم و بهداشت خواب ضعیف یکی از شایع‌ترین دلایل است.
- استرس یا اضطراب، تغییرات در روال زندگی، استرس خانوادگی یا نگرانی‌های عاطفی ممکن است باعث افزایش دفعات یا شدت هراس های شبانه شوند.
- تب یا بیماری، یا کم‌آبی بدن می‌تواند باعث اختلالات خواب شود.
- کم‌خوابی احتمال وقوع هراس های شبانه را افزایش می‌دهد.
- ژن‌تیک می‌تواند در این موضوع تاثیرگذار باشد. بر اساس تحقیقی در سال ۲۰۰۸، کابوس‌های شبانه معمولاً در خانواده‌ها به ارث می‌رسند، که نشان می‌دهد بخشی از این مشکل ریشه ژنتیکی دارد.
- مصرف کافئین و زمان استفاده از صفحه نمایش قبل از خواب نیز می‌تواند باعث اختلال در برنامه خواب کودکان شود.
والدین چگونه می‌توانند هنگام وقوع کابوس شبانه به کودک کمک کنند؟
هرچند ممکن است در آن لحظه سخت باشد، اما سعی نکنید کودک را با تکان دادن یا بیدار کردن ناگهانی از کابوس خارج کنید.
مهم‌ترین چیز این است که آرام بمانید و از بیدار کردن کودک در طول این اتفاق خودداری کنید. بیدار کردن کودک در حین کابوس شبانه معمولاً بی‌اثر است و حتی ممکن است مدت آن را طولانی‌تر کند. در عوض، اگر لازم است به او آرامش بدهید و مطمئن شوید که به خواب آرام بازمی‌گردد.
والدین می‌توانند:
- با برداشتن اشیاء اطراف که ممکن است باعث آسیب شوند، ایمنی کودک را تضمین کنند، زیرا کودکان ممکن است دست و پا بزنند.
- به کودک اطمینان خاطر بدهند. با لحنی آرام با او صحبت کنید، اما از بیدار کردن او خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند او را گیج کند.
- صبور باشند و منتظر بمانند. کابوس‌های شبانه معمولاً در عرض چند دقیقه برطرف می‌شوند، اما برخی ممکن است تا ۲۰ دقیقه طول بکشند.
راه‌حل‌های بلندمدت برای مقابله با کابوس‌های شبانه
رعایت متداوم بهداشت خواب مهم‌ترین کاری است که والدین می‌توانند برای پیشگیری از کابوس‌های شبانه انجام دهند. برای کاهش دفعات هراس های شبانه، والدین باید:
- یک برنامه منظم قبل از خواب ایجاد کنند. برنامه‌های خواب منظم و یک روال آرام‌بخش قبل از خواب می‌توانند از خستگی بیش از حد جلوگیری کنند.
- مطمئن شوند که کودک به اندازه کافی می خوابد. کودکانی که خواب کافی دارند، کمتر دچار این گونه مشکلات می شوند.
- اگر احساس می‌کنید استرس خواب کودک را مختل کرده است، سعی کنید یک محیط آرام بخش قبل از خواب ایجاد کنید. تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، خواندن کتاب یا موسیقی ملایم می‌توانند کمک‌کننده باشند.
- از فعالیت‌های تحریک‌کننده قبل از خواب خودداری کنید و نباید از دستگاه‌های الکترونیکی که نور آبی ساطع می‌کنند، استفاده شود. زمان استفاده از صفحه نمایش و کافئین باید در ساعات قبل از خواب محدود شود.
- در نظر بگیرید که کودک را ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از زمان معمول وقوع کابوس بیدار کنید. این کار می‌تواند چرخه کابوس‌ها را بشکند.
چه زمانی والدین باید برای هراس های شبانه به دنبال کمک حرفه‌ای باشند؟
هراس های شبانه بیشتر در کودکان ۳ تا ۷ ساله اتفاق می‌افتند و حدود ۳۰٪ از کودکان آن را تجربه می‌کنند. یعنی اگر کودک شما این مرحله را پشت سر می‌گذارد، اصلاً تنها نیست. این عدد در بزرگسالان به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. فقط حدود ۲٪ از بزرگسالان دچار هراس های شبانه می‌شوند.
هراس های شبانه می‌توانند برای کودکان و والدین ناراحت‌کننده باشند، اما آنها یک مرحله رایج و معمولاً موقت از رشد هستند. او اشاره می‌کند که این کابوس‌ها معمولاً بی‌ضرر هستند و نیاز به مداخله حرفه‌ای ندارند.
با این حال، والدین باید در موارد زیر به دنبال کمک پزشکی یا روانپزشکی باشند:
اگر نشانه‌های دیگری از اختلالات خواب مانند راه‌رفتن در خواب یا آپنه خواب وجود داشته باشد.
اگر این اتفاق‌ها مکرراً و چندین بار در هفته رخ می‌دهند یا طولانی‌مدت هستند.
اگر کودک در طول روز خواب‌آلودگی، تغییرات رفتاری یا مشکل در عملکرد به دلیل کیفیت پایین خواب دارد.
اگر کابوس‌های شبانه پس از دوران نوجوانی ادامه پیدا کنند یا به طور ناگهانی در یک کودک بزرگ تر یا نوجوان شروع شوند.
اگر کودک در طول روز ترس، اضطراب یا ناراحتی شدیدی را به دلیل اختلال خواب شب قبل نشان می‌دهد.
از کجا می‌توان برای کابوس‌های شبانه کمک گرفت؟
در مواردی که کابوس‌های شبانه به اضطراب، تروما یا عوامل روانی دیگر مرتبط به نظر می‌رسند، با یک متخصص مانند نورولوژیست، روانپزشک کودک و نوجوان یا درمانگری که در زمینه کودکان تخصص دارد، مشورت کنید. این متخصصان می‌توانند “استراتژی‌های هدف‌مندی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT)، تکنیک‌های آرام‌سازی یا ارزیابی بیشتر برای شرایط مرتبط با خواب ارائه دهند و راهنمایی‌های متناسب با نیازهای خاص کودک شما را در اختیارتان قرار دهند.
هرچند این مشکلات خواب ترسناک به نظر می‌رسند، اما می‌توانید مطمئن باشید که کودک شما به مرور زمان بهبود خواهد یافت. در هر صورت، اگر احساس می‌کنید کودک شما به حمایت بیشتری نیاز دارد، صحبت با یک متخصص هیچ اشکالی ندارد، زیرا خواب خوب (و رویاهای شیرین) برای سلامت جسمی و عاطفی کودک شما بسیار مهم است.
